Żelazka, stacje pary i steamery – w trosce o ubrania

Prasowanie należy do jednych z mniej lubianych prac domowych. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, żeby je sobie nieco ułatwić. Wystarczy wybrać sprzęt odpowiedni do potrzeb i wyposażony w nowoczesne rozwiązania. Nie obiecujemy, że dzięki nim prasowanie stanie się przyjemnością, ale na pewno będzie trwało krócej.

Liczba urządzeń, przy pomocy których możemy odświeżyć odzież, jest niezwykle duża, począwszy od żelazek tradycyjnych i parowych, po stacje pary, parownice oraz coraz popularniejsze steamery. Tak kompleksowa oferta pozwala łatwo dobrać sprzęt do zastosowań oraz tekstyliów.

Z czego wybierać?

Najmniej zaawansowane są tradycyjne żelazka, które prasują jedynie na sucho. Mają gładką stalową stopę. Z kolei największą popularnością cieszą się żelazka parowe. Stopy wykonane są z różnych materiałów, sprzęt ma wbudowany pojemnik na wodę i można prasować z parą lub zraszać tkaniny. Ich bardziej rozbudowaną wersją są żelazka z generatorem pary, gdzie produkcja pary nie zależy od temperatury stopy żelazka. Nie można zapominać również o mniejszych gabarytowo żelazkach turystycznych. Ciekawym rozwiązaniem są także żelazka bezprzewodowe. Zapewniają swobodę prasowania, jednak co jakiś c zas trzeba odstawiać je na bazę w celu nagrzania.

Kolejnym z rozwiązań są stacje pary z zewnętrzną wytwornicą. Zwykle składają się właśnie ze stacji, w której wytwarzana jest para, połączonej przewodem z żelazkiem, do którego jest przekazywana. Pozwala to na wytwarzanie znacznie większej ilości pary. Koncepcję tę rozwijają żelazka systemowe, czyli stacje pary zintegrowane z deskami, które w praktyce stanowią kompletne stanowiska do prasowania. Propozycją dla tych, którzy nie lubią prasować, mogą być parownice ręczne lub stojące. Nie wymagają stosowania deski. Świetnie nadają się do usuwania zagnieceń, np. z zasłon czy delikatnej garderoby, takiej jak zwiewne sukienki czy marynarki. Oprócz tego gorąca para znakomicie odświeża ubrania i zabija bakterie.

Niezwykle zaawansowanym rozwiązaniem są parownice systemowe. W praktyce są to wielofunkcyjne urządzenia czyszczące, np. do podłóg czy płytek ceramicznych. Mają jednak także możliwość podłączenia żelazka parowego. Duże ciśnienie pary pozwala łatwo prasować tkaniny. 

Jak prasować to tylko z parą

Obecnie funkcja prasowania z parą wodną jest w żelazkach powszechna. Dobranie ilości pary wraz z temperaturą stanowią klucz do łatwego i przyjemnego prasowania – te parametry powinny być odpowiednie do tkaniny. Tutaj też ujawniają się różnice konstrukcyjne między różnymi typami żelazek. Sprzęty takie jak stacje pary czy żelazka z generatorem pary są w stanie po prostu wygenerować więcej pary, nagrzewają się szybciej i zapewniają większe ciśnienie niż żelazka parowe. Dlatego też lepiej radzą sobie np. z usuwaniem dużych zagnieceń. Większą pojemność mają też zbiorniki na wodę – w żelazkach parowych i z generatorem będzie to do ok. 350 ml, z kolei stacje pary mają zbiorniki o pojemności nawet 2 l. Podstawowymi parametrami określającymi sprawność układu emisji pary są wielkość strumienia pary oraz silnego uderzenia pary. Oba określają, ile gramów pary emituje urządzenie w ciągu minuty. Sprawia to, że dla osób, które prasują duże ilości ubrań naraz, są naturalnym wyborem.

Para bez prasowania?

Jednym z polecanych sposobów na usunięcie zagnieceń, z np. koszuli w podróży, gdy nie mamy żelazka, jest rozwieszenie jej w łazience, gdy bierzemy kąpiel. Gorąca para powinna zlikwidować chociaż część zagnieceń. W podobny sposób, jednak o wiele skuteczniej działają parownice, zwane również steamerami. Zastosowanie samej pary ma wiele zalet, które sprawiają, że parownice są bardzo praktycznymi urządzeniami. Przede wszystkim w wersji ręcznej są bardzo kompaktowe i wymagają niewiele wysiłku, nie ma również ryzyka przypalenia ubrań. Gorąca para pozwala nie tylko usunąć zagniecenia, ale również nieprzyjemne zapachy, np. papierosów czy jedzenia. Znakomicie sprawdzi się także do odświeżania ubrań, które długo były przechowywane w szafie. Świetnie poradzi sobie także z nietypową garderobą, np. z falbanami, które trudno uprasować tradycyjnym żelazkiem. Przy pomocy parownicy odświeżyć można także tapicerowane meble czy poduszki.

Warto też pamiętać o tym, że gorąca para zabija do 99 proc. bakterii. Niezależnie od tego, czy mówimy żelazkach czy o parownicach, w urządzeniach można używać wody z kranu, najlepiej jednak, aby była ona wstępnie przefiltrowana, np. przez dzbanek filtrujący, co pozwoli na dłuższą bezawaryjną pracę, zwłaszcza w przypadku twardej wody.

Woda powoduje gromadzenie się kamienia w żelazku. Ważna jest zatem jego regularna konserwacja i czyszczenie.

Stopa to podstawa

Podstawowym elementem żelazka jest jego stopa, warto jednak pamiętać, że parownice również mają stopy. Jakość stopy jest niezwykle ważna, ponieważ element ten ma bezpośredni kontakt z prasowanymi tekstyliami. Stopa musi się poruszać po tkaninie płynnie, być trwała, nie zaczepiać (jej powierzchnia nie może się wycierać), a tym bardziej powinna się równo nagrzewać. Także na stopie, jeśli żelazko pracuje z parą, znajdują się otwory, przez które jest ona „wyrzucana”. Ich odpowiednie rozmieszczenie ma istotne znaczenie dla dobrego nawilżania tkanin, zwłaszcza tak trudnych do prasowania jak czysty len czy gruba bawełna. Zwykle są rozłożone wzdłuż krawędzi stopy, na całej jej długości w kilku rzędach. Takie ustawienie zapewnia swobodny dopływ pary do całej powierzchni płyty i gwarantuje optymalne nawilżenie tkaniny. Im otworów jest więcej, tym skuteczność prasowania jest większa. Producenci, aby zapewnić jak najlepszy komfort i efekt, stosują różne materiały, począwszy od stali, przez ceramikę, emalię, teflon po aluminium, a nawet szafir. Oczywiście, stopy nie są całkowicie wykonane z szafiru. Do tych najtrwalszych trzeba zaliczyć wykonane ze stopów metali, granitowe, szafirowe, jak też ceramiczne utwardzone. Producenci stale pracują nad powłokami w żelazkach, dlatego też np. powłoka ceramiczna w żelazkach różnych firm może cechować się znacząco różnymi właściwościami. W specyfikacji informuje się, jaką stopę zastosowano, i jeśli jest to autorskie rozwiązanie, to jakimi właściwościami charakteryzuje się. Oprócz tego ważny jest kształt stopy. Choć zazwyczaj w większości żelazek jest on bardzo podobny, to istotne mogą być detale, np. wyprofilowany dziobek, który ułatwi prasowanie w miejscach trudno dostępnych. Stopa może mieć także funkcję jonizacji – emitowane jony ujemne eliminują efekt elektryzowania się tkanin.

Trendy i innowacje

Jak wspomnieliśmy, kluczem do udanego prasowania jest odpowiednie dopasowanie temperatury stopy do intensywności strumienia pary. A gdyby tak żelazko robiło to za nas? Obecnie coraz częściej producenci oferują żelazka bez regulacji temperatury stopy. Jest ona utrzymywana na stałym poziomie. W tym wypadku oznacza to, że jest ona niewiele wyższa od temperatury pary. W przeszłości duża ilość pary w takiej optymalnej temperaturze mogłaby spowodować wyciekanie wody. Stworzenie specjalnej komory parowej wytwarzającej stały strumień bardzo wilgotnej pary, przenikającej w głąb tkaniny, zapewnia szybkie prasowanie bez ryzyka wycieku wody. Dzięki temu nie trzeba regulować temperatury, nie ma ryzyka przypalenia, nie trzeba czekać, aż żelazko się rozgrzeje lub ostygnie. Bez względu na to, kto prasuje, prasowanie trwa krócej.

Rozwój żelazek sprawia, że urządzenia te mają być jak najłatwiejsze w obsłudze i wymagać od użytkownika niewiele zaangażowania. Stąd też stosowanie licznych czujników, dzięki którym żelazka stają się niemal „inteligentne”. Czujniki wykrywają, czy żelazko jest poruszane i w jaki sposób, a następnie uwalniana jest para, rozprasowująca nawet największe zagniecenia. Nie ma więc konieczności używania dodatkowych przycisków i pokręteł. Co więcej, urządzenia same wyłączają parę, gdy prasowanie zostanie ukończone. Komfort użytkowania jest ogromny, tkaniny są bezpieczne, nie ma ryzyka wypalenia dziur i powstania nieestetycznych wyświeceń. Jakby tego było mało, „inteligentne” żelazko można zostawić na prasowanej rzeczy, nie ma konieczności odstawienia go – dezaktywuje ono proces prasowania samodzielnie. Po określonym czasie bezczynności żelazko samo się wyłączy.

Minęły już czasy, gdy żelazka były wyposażone co najwyżej w mechaniczne pokrętła i wskaźniki świetlne informujące o pracy. Coraz częściej wyposaża się je w wyświetlacze. Jest to chyba najbardziej czytelny sposób prezentacji parametrów pracy, takich jak np. ilość wytwarzanej pary i wody pozostałej w zbiorniku czy poziom temperatury. Gdy stopa żelazka nagrzeje się do wybranej temperatury, na wyświetlaczu pojawiają się odpowiednie symbole. Dodatkowo całe sterowanie odbywa się za pomocą dużych i wygodnych przycisków.

Jednym z trendów jest stała temperatura stopy. Obsługa żelazka jest więc jeszcze łatwiejsza, a odpowiednie dozowanie pary pozwala na uzyskanie optymalnych efektów prasowania na każdej tkaninie.

Funkcje i rozwiązania

Funkcja uderzenia pary jest już standardowym rozwiązaniem. Naciśnięcie przycisku powoduje jednorazowy silny wyrzut pary. Ułatwia to rozprostowywanie trwałych zagnieceń, które wymagają zastosowania silniejszego wyrzutu. Dzięki niemu para dostaje się między włókna z dużą prędkością i odpowiednio je rozprasowuje. Przydatną funkcją jest możliwość prasowania w pionie za pomocą pary, bo można jej użyć przy odświeżaniu zasłon, firan czy też ciężkich okryć. Blokada kapania to funkcja, która ma za zadanie zabezpieczać przed wyciekaniem wody lub pary w trakcie prasowania w niskich temperaturach lub przy wyłączonym żelazku. Blokada kapania uruchamia się automatycznie i blokuje wytwarzanie pary, gdy temperatura jest zbyt niska. Zapobiega to powstawaniu trudnych do usunięcia plam.

Najpopularniejszym rozwiązaniem w obrębie automatycznej konserwacji (o ile można to tak nazwać) jest funkcja samooczyszczenia. Jej zadaniem jest udrożnianie otworów parowych, w których gromadzi się osad. Warunkiem jej uruchomienia jest napełnienie zbiornika wodą i włączenie temperatury maksymalnej. Wysokie ciśnienie sprawia, że poprzez otwory wydobywa się para razem z zanieczyszczeniami i osadem. Najlepsze rezultaty daje czyszczenie trwające aż do chwili opróżnienia zbiornika. Można także używać odkamieniacza w sztyfcie lub w płynie. Pierwszy czyści stopę od zewnątrz, z kolei drugi wlewa się do zbiornika na wodę. Bardzo ważne jest systematyczne korzystanie z funkcji czyszczenia. Zwykle zaleca się stosowanie jej co miesiąc lub dwa. Jeśli użytkownik zastosuje się do zaleceń producenta, może liczyć na długą trwałość urządzenia.

Filtr antywapienny to obowiązkowy element budowy większości urządzeń, które mają kontakt z wodą. Zbyt twarda woda powoduje osadzanie się kamienia, który niekorzystnie wpływa na układ grzewczy. W wypadku żelazek dodatkowo zatyka otwory parowe. Dostępne są urządzenia z dwoma rodzajami filtrów: wymiennymi lub wbudowanymi na stałe. Filtr wbudowany na stałe wymaga regularnego czyszczenia. Niektóre żelazka zostały wyposażone w podwójny system antywapienny, składający się z funkcji usuwania kamienia oraz wkładu antywapiennego wewnątrz zbiorniczka wody.

Jak dbać o żelazko?

W wielu instrukcjach obsługi znajdziemy zalecenia odnośnie do pielęgnacji urządzeń. Mogą one dotyczyć przepłukiwania bojlera, np. po każdych 10 prasowaniach (wystarczy wlać zwykłą wodę, potrząsnąć bojlerem i wylać ją), a także regeneracji filtra antywapiennego (np. co 5 lat), a do tego dołączany jest specjalny preparat i dokładna instrukcja, jak się z nim należy obchodzić. Na szczęście wiele urządzeń wyposażonych jest w funkcje samoczyszczenia i kontrolki, informujące o konieczności przeprowadzania odkamieniania.

Deski do prasowania

Dobra deska to połowa sukcesu. Trzeba dać sobie odpowiedź, co to dla nas znaczy, a znaczy wiele. Po pierwsze, to taka, która łatwo się składa i rozkłada, a w dodatku daje się bez problemu dostosować do wzrostu osoby z niej korzystającej (kilka stopni regulacji wysokości). Właściwie dobrana powinna sięgać okolicy bioder, tak by nie trzeba było się schylać, a także podnosić rąk. Dzięki temu mniej się męczą ręce, a nawet kręgosłup jest mniej obciążony. Ponieważ wysokość powinna być dostosowana do wzrostu prasującego, wszystkie modele mają jej regulację. Jeśli chodzi o wielkość blatu deski (szerokość na długość), to największe osiągają najczęściej wymiary 60 × 160 cm, standardowe zaczynają się od ok. 30 × 100 cm, a najczęściej spotykane mają 30–40 × 110– 120 cm. Dla prasującego istotna jest również stabilność, a nie bez znaczenia pozostają szerokość stóp deski oraz jej masa – zbyt duża utrudnia składanie oraz przenoszenie. Za najbardziej odpowiednie uważa się deski o masie 2–3 kg. W sklepach są przeważnie te najprostsze, stosunkowo lekkie oraz łatwe do składania, z regulacją wysokości blatu, podstawką i zdejmowanym pokrowcem. Wśród nich można też znaleźć tzw. rękawniki, a są to wąskie deski, służące do łatwego prasowania długich rękawów. Mają wymiary od 12 × 50 cm i zazwyczaj stawia się je na blacie.

Rozwiązania w deskach

Wydawałoby się, że deski do prasowania to urządzenia, w których trudno wymyślić coś naprawdę przełomowego. Okazuje się jednak, że wciąż można dodawać im nowe funkcje i je unowocześniać. Nowoczesne deski są coraz lżejsze, co zdecydowanie ułatwia ich przenoszenie i odciąża kręgosłup. Dobrym rozwiązaniem są spotykane w niektórych modelach wieszaki do ubrań, co jest niezwykle wygodne, ponieważ nie trzeba przerywać pracy na odwieszanie ich do szafy lub szukanie miejsca wokół. Najnowocześniejsze modele dostępne na rynku mają szereg zabezpieczeń, które uniemożliwiają przewrócenie się deski w czasie pracy czy jej otwarcie podczas przechowywania. Warto zwrócić uwagę, czy deska ma specjalne nasadki zapobiegające ślizganiu. Jeśli posiada się żelazko z generatorem pary, deska powinna być duża i stabilna. Atutem może być również pokrowiec, który zmniejsza poziom hałasu w czasie pracy w porównaniu z pokrowcami wielowarstwowymi. Jednak jedną z największych zalet deski jest system wysuwanych ramion, które powodują, że prasowanie koszul, większych obrusów, pościeli czy zasłon jest o wiele łatwiejsze i zabiera mniej czasu. Takie ramiona można więc bez problemów zamykać i otwierać – w zależności od tego, czy ich potrzebujemy, czy też nie.

Standardem jest już podstawka pod żelazko. Pozwala na odłożenie żelazka w trakcie pracy. Niektóre podstawki mają dodatkowe zabezpieczenie, uniemożliwiające zsunięcie się żelazka. Deski przystosowane do używania stacji pary również mają specjalne podstawki, zwłaszcza że niektórych żelazek z nimi współpracującymi, mowa o stacjach pary, zgodnie z zaleceniami w instrukcji nie należy zostawiać na desce w pozycji poziomej.

Na komfort pracy wpływają także powłoki desek i pokrowce, powinny zabezpieczać powierzchnię blatu i usprawniać prasowanie. Najczęściej stosuje się specjalnie spreparowaną bawełnę, która jest odporna na wysoką temperaturę. Pokrowce mogą być utrzymywane na desce za pomocą specjalnych napinaczy lub przewleczonej wokół tasiemki czy gumki. Ważne, aby powłoka deski miała przynajmniej dwie warstwy. Pod pokrowcem powinna znajdować się warstwa wypełnienia z watoliny, filcu lub pianki. Dostępne są nawet specjalne powłoki zapachowe, które pod wpływem temperatury uwalniają delikatny aromat.

Parownice występują w wersji kompaktowej i stojącej z wieszakiem. Pozwalają odświeżyć ubrania w kilka chwil.

Ergonomia użytkowania

Dawniej im żelazko było cięższe, tym lepiej się prasowało. Obecnie masa nie przekłada się na jakość pracy urządzenia. Nowoczesne żelazka parowe, zwłaszcza te, które mają wbudowane (lub wyjmowane) pojemniki na wodę, mogą ważyć od 1,5 do 2 kg i ma na to wpływ także pojemność zbiornika na wodę. Żelazka połączone z wytwornicą pary są zdecydowanie lżejsze i mogą mieć masę zaledwie 0,5 kg, co oczywiście czyni pracę lżejszą. Zajmują jednak więcej miejsca, ponieważ są wyposażone w dodatkowy element w postaci wspomnianej wytwornicy pary. Najmniejsze gabaryty mają oczywiście żelazka turystyczne.

Jeśli żelazko nie jest bezprzewodowe, to ważna jest długość przewodu. Dłuższy sznur (średnio ma od 1,8 do 3 m) pozwala na wygodne podłączenie i nie ogranicza osoby prasującej. Równie istotne jest to, aby był to przewód kulkowy, który może się swobodnie obracać nawet do 360°, dzięki czemu nie zagina się i nie plącze, co przy gorącym żelazku ma duże znaczenie.

Ważne parametry

Im większa moc (w żelazkach waha się od 1000 W w modelach turystycznych do 3300 W), tym szybciej żelazka się nagrzewają (średnio do 200 °C), a znaczy to, że szybciej można zacząć prasowanie, a więc i szybciej je skończyć. Modele o największej mocy potrzebują na nagrzanie się zaledwie kilkanaście sekund. Co do zakresu temperatury, to w różnych modelach można spotkać zróżnicowane oznaczenia, gdyż jedni producenci podają temperaturę w stopniach, inni rodzaje tkanin, a jeszcze inni „min” lub „max”, jednakże moc nie ma na to większego wpływu.

Pojemność zbiornika na wodę ma spory wpływ na sprawne prasowanie, gdyż im więcej mieści wody, tym szybciej można się z prasowaniem uporać, gdyż nie trzeba za często jej dolewać. W klasycznych żelazkach parowych zbiornik ma pojemność ok. 120– 400 ml. Warto dodać, że 160 ml wody wystarcza na ok. 10 min prasowania, a 350 ml – na 20 min. W niektórych modelach bywa wyjmowany, jednak zintegrowany jest częściej spotykany. Wytwarzana w żelazku para wydobywa się przez tzw. otwory parowe, umieszczone w stopie żelazka – ich liczba oraz rozmieszczenie zależą już od konkretnego modelu. Do większości urządzeń producenci dołączają pojemniki z miarką i wyprofilowanym dziobkiem, ułatwiającym wlewanie wody do zbiornika. Żelazka parowe mają trzy rodzaje wyrzutu pary: stały, pionowy oraz jednorazowy. Pojemniki są zdecydowanie większe w wypadku stacji pary, tam pojemność wynosi od ok. 800 ml do nawet 2,5 l.

Aktywne deski do prasowania

To innowacyjna konstrukcja, która bardzo ułatwia prasowanie. Ponieważ aktywne deski mają podgrzewany blat, czasem pozwalają prasować wyłącznie dłonią. Jeśli położymy na takiej desce np. delikatną batystową bluzkę lub taką, którą chcemy tylko odświeżyć, to wystarczy przesunąć po niej dłoń. Oczywiście, przy mocniejszych zagnieceniach czy takich materiałach jak np. len trzeba skorzystać z żelazka. Takie deski przydają się zwłaszcza wtedy, gdy chcemy uprasować jeszcze wilgotne rzeczy. Bardzo istotna jest ich funkcja odsysania pary, ponieważ przyspiesza wyparowywanie wilgoci oraz schłodzenie prasowanych rzeczy, co zapobiega ponownemu powstawaniu zagnieceń po odwieszeniu lub odłożeniu rzeczy, a także kapaniu wody, gdy chcemy szybko schować deskę. Przy prasowaniu cienkich i delikatnych tkanin przydatna jest też funkcja nadmuchu (prasowanie na balonie powietrznym) – nadmuch wentylatora wbudowanego w deskę wypycha prasowane tkaniny do góry, więc np. delikatne rzeczy można prasować, nie dotykając blatu deski. I jeszcze dwa istotne udogodnienia, jakie daje deska elektryczna – funkcja zasysania, czyli przyciąganie rzeczy do blatu (nie zsuwają się) oraz wyrzutu pary – mocny wyrzut bardzo ułatwia i przyspiesza prasowanie mocnych zagnieceń.