Optymalne przechowywanie żywności

Jedną z głównych przyczyn psucia się żywności, obok nieodpowiedniej temperatury, jest powietrze i jego skład. Zawarty w nim tlen oraz różne związki przyspieszają rozwój drobnoustrojów i bakterii, skracając jednocześnie trwałość produktów. Tym dłużej zachowają one swą świeżość, zapach i smak, im bardziej zadbamy o optymalne warunki ich przechowywania. (Fot. Amica)

Ważne są segregowanie produktów, zapewnienie im optymalnej wilgotności i temperatury, a co się z tym wiąże, układanie produktów na odpowiednich półkach i we właściwych szufladach lodówki. Dotyczy to zresztą wszystkich urządzeń chłodniczych, nawet jeśli wyposażone są w dynamiczne czy bezszronowe systemy chłodzenia. Ważne jest przy tym sortowanie i przygotowywanie do chłodzenia lub zamrażania produktów (np. blanszowanie). Przypomina to nieco segregowanie ubrań do prania w pralce i w praktyce ma duże znacznie. Nie mniej istotne jest stosowanie się do zaleceń producentów urządzeń chłodniczych. Często nie lubimy tego, a to błąd. Bardzo często w instrukcji znaleźć możemy znakomite rady.

Zalecane temperatury

Rekomendowanymi temperaturami w lodówce są +4 °C w komorze chłodzenia i –18 °C w komorze mrożenia. To oczywiście średnie wyznaczniki. Zalecane temperatury można swobodnie regulować (a nawet trzeba!), dostosowując parametry do warunków zarówno w komorze, jak i wymogów przechowywania danego rodzaju produktu. Należy wiedzieć, że łatwo psujące się produkty nie powinny być przechowywane w temperaturze +4 °C. Zaleca się raczej wkładanie ich do specjalnych stref lub szuflad „zero”. Dzięki optymalnej temperaturze oscylującej na poziomie 0–3 °C produkty te mogą zachować swą świeżość znacznie dłużej. Do takich obszarów powinniśmy wkładać świeże mięso (drób, wołowinę, wieprzowinę, dziczyznę itd.), wędliny, ryby, skorupiaki i owoce morza. Nie należy wkładać do nich warzyw czy sałaty, szczególnie wrażliwej na niskie temperatury. Z kolei w komorach o optymalnej wilgotności można przechowywać warzywa i owoce.

Uwaga na przeciążenia

Urządzeń chłodniczych, jak zresztą wielu sprzętów elektrycznych, nie należy przeciążać. Dlatego też pierwszą zasadą prawidłowego chłodzenia jest ograniczanie wkładania zbyt dużej ilości produktów. Ciepłe produkty podnoszą temperaturę w komorze, a urządzenie musi wygenerować chłód, by je schłodzić. Zapychanie lodówki dodatkowymi talerzami, pojemnikami i dużymi napojami może znacząco przyczynić się do zwiększenia jej energochłonności. Najlepiej więc przekładać resztki z obiadu czy kolacji do mniejszych pojemników, które nie zabierają tyle miejsca. Podczas przechowywania otwartych produktów takich jak konserwy, sery, gotowe dania czy zupy należy stosować zamknięcie opakowania lub zabezpieczenie przez unoszącym się zapachem. Ochroni to inne produkty (i samą komorę) przed przeniesieniem i wymieszaniem się zapachów.

Należy pamiętać również, że przed włożeniem gotowych potraw lub napojów należy je uprzednio schłodzić. Pod żadnym pozorem nie można chłodzić gorących dań. Jedną z dość ważnych wskazówek jest zwrócenie uwagi na tylną ściankę lodówki. Powinna być wolna od nadmiaru produktów, a te usytuowane w głębi lodówki nie powinny dotykać ściany. Dzięki temu cyrkulacja powietrza odbywa się prawidłowo i nie utrudnia dostania się powietrza w inne zakamarki urządzenia. W urządzeniach z rozmrażaniem cieplnym takie produkty mogłyby przymarznąć do tylnej ściany. Kilku producentów stosuje specjalny ogranicznik.

Prawidłowe układanie produktów

Odpowiednio umieszczając dany produkt w lodówce możemy przedłużyć czas przechowywania nawet o kilka tygodni! Stosując się do zasady „im wyżej, tym cieplej”, najwyżej ustawiamy produkty potrzebujące nieco wyższej temperatury, np. produkty mleczne, ale także powidła czy dżemy. Dzięki wyższym temperaturom rozwijają się bezpieczne dla zdrowia bakterie w nich zawarte (np. probiotyczne). Środek jest idealnym obszarem dla produktów o krótkim okresie przydatności do spożycia, np. dla serów czy pokrojonej wędliny. To również obszar do przechowywania gotowych dań. Najniżej ustawiamy zaś produkty potrzebujące niskiej temperatury i większej wilgotności. Dzięki zjawisku grawitacji zimne masy opadają na dno urządzenia wraz ze zwiększonym stężeniem wody w powietrzu. Tam można przechowywać warzywa, owoce (specjalna szuflada), a także mięso i ryby. To także dobre miejsce dla napojów.

Przechowywanie w zamrażarce

Higieniczność mrożenia oraz zachowanie względów bezpieczeństwa są dziś bardzo ważne. Po pierwsze, nie należy zamrażać ponownie już lekko lub całkowicie rozmrożonych produktów. Można zamrozić je znowu dopiero po przygotowaniu (ugotowaniu lub usmażeniu). Zakupione mrożonki warto wkładać od razu do toreb termoizolacyjnych. Przedłużą one niską temperaturę produktów. Świeże produkty takie jak warzywa, owoce, krewetki, potrawy typu ravioli czy pierogi warto mrozić na najwyższej półce (tam panuje zwykle najniższa temperatura). Aby warzywa zachowały pełnię wartości odżywczych, przed zamrożeniem należy je blanszować (nie dotyczy to np. papryki, cukinii czy szparagów). Po włożeniu produktów do zamrażalnika warto włączyć funkcję szybkiego mrożenia. Średnio w ciągu 5 godz. produkty zamrożą się bez utraty witamin, smaku, wyglądu czy wartości odżywczych. 

Efektywne zamrażanie żywności

O tym, jak bardzo przydatna jest chłodziarkozamrażarka czy zamrażarka w domu, nikogo nie trzeba przekonywać, chyba że należałoby wytłumaczyć jej użyteczność sceptykom mrożonek i miłośnikom zdrowej żywności. Jednak nawet dla nich kostka lodu dodana do szklanki świeżo wyciśniętego soku w upalny dzień to prawdziwe ukojenie. Jednak zanim włożymy cokolwiek do zamrażarki, warto zapoznać się z kilkoma ważnymi zasadami prawidłowego mrożenia, bowiem nie zdaje sobie z tego sprawę, że nawet mrożonki mają swój okres przydatności do spożycia. Po pewnym czasie mrożone produkty mogą, niestety, się zepsuć, a na pewno stracić walory smakowe. Produkty takie jak ryby, wędliny, gotowe potrawy, ciasto oraz pieczywo nie powinno być zamrożone dłużej niż 6 miesięcy. Ser żółty, drób i mięso może być w komorze mrożenia do 8 miesięcy. Warzywa i owoce można mrozić nawet do 12 miesięcy.

Pakowanie próżniowe

Dłuższe przechowywanie żywności zapewnia pakowanie próżniowe. Proces ten opiera się na wypompowaniu powietrza z worków foliowych lub specjalnych pojemników próżniowych, w których znajdują się produkty spożywcze. Na rynku dostępne są małe, poręczne modele, a także większe – blatowe czy do zabudowy, spotykane również w formie specjalnej szuflady. W funkcję pakowania próżniowego wyposażone są nawet niektóre dostępne na rynku chłodziarkozamrażarki.

Oprócz wspomnianych produktów można także spotkać drobne akcesoria, takie jak pompki do ręcznego lub elektrycznego zasysania powietrza ze specjalnych woreczków lub pudełek. W wypadku wszystkich tych urządzeń funkcjonować powinna jedna złota zasada. Wybieramy tylko modele markowe, dobrej jakości. Nie ma sensu udawać, że coś się pakuje próżniowo. Szkoda czasu, folii i… żywności.

Zalety pakowarek próżniowych

Dzięki pakowaniu możemy trzy-, cztero-, a nawet pięciokrotnie przedłużyć świeżość i zachować jakość przechowywanych produktów. Na przykład chleb lub bułki w temperaturze pokojowej mają trwałość ok. 3 do 4 dni, po zapakowaniu próżniowym można je przechowywać nawet o tydzień dłużej. Wołowina z kolei przechowywana w lodówce bez pakowania jest świeża przez ok. 4 dni, przy pakowaniu próżniowym przedłużymy jej trwałość o ponad 30 dni! Podobny efekt osiągniemy przy pakowaniu próżniowym drobiu, dziczyzny lub surowych warzyw i serów. Mięso zamrożone można przechowywać średnio przez ok. 6 miesięcy, przy pakowaniu próżniowym możemy mrozić je przez ok. 24 miesięcy! Inną zaletą jest przede wszystkim zredukowanie liczby pojemników czy garnków, w których przechowujemy żywność. Miejsce w zamrażarce lub szafce zwiększy się nawet cztero- lub pięciokrotnie, jeśli zamienimy tradycyjne pojemniki na próżniowo zapakowane woreczki. Pakowanie próżniowe jest także idealnym rozwiązaniem do dzielenia dużych ilości produktów spożywczych na mniejsze porcje i zamrożenie ich. Ponadto zapakowane w zgrzanym woreczku próżniowym mięso lub warzywa można włożyć do piekarnika (w zależności od typu i jakości woreczka foliowego) lub do garnka z wodą i gotować je metodą sous-vide (produkty zachowują soczystość, aromat i wartości odżywcze).

Dostępne rozwiązania

Tradycyjne urządzenia domowe do pakowania próżniowego wyposażone s ą w pompę o wydajności średnio 5–7 l/min oraz listwę zgrzewająco- odsysającą (na rynku są także modele gastronomiczne o wiele wydajniejsze), które usprawniają czynność odsysania i szczelnego zamykania. Jedne modele pozwalają na obsługę jedynie produktów suchych, inne zaś mogą szczelnie zamykać także płyny, np. soki, konfitury czy zupy (wtedy warto zwrócić uwagę na zabezpieczenie przed zasysaniem wilgoci). Zgrzewarki do użytku domowego mają zazwyczaj kilka opcji, które pozwalają na odsysanie powietrza, zgrzewanie lub odsysanie i zgrzewanie jednocześnie listwą o długości średnio 30 cm. Ponadto stosuje się także funkcję stop, która zatrzymuje proces zgrzewania, jeśli użytkownik uzna to za słuszne. Nowoczesne modele mają także automatyczne zwolnienie blokady zabezpieczającej po zakończonym procesie. Niektóre produkty mogą mieć zaawansowane wyświetlacze, pozwalające na indywidualny dobór parametrów. Mniej wymagającymi urządzeniami, choć trzeba przyznać, bardziej praktycznymi, są urządzenia z lampką kontrolną, która komunikuje o gotowości urządzenia lub błędzie związanym np. ze złym włożeniem woreczka lub niedomknięciem pokrywy. Moc takich urządzeń, w zależności od zastosowanej pompy, waha się od 100 do nawet 700 W. To z kolei wiąże się z szybkością zasysania powietrza z woreczka. Co ciekawe, najnowsze urządzenia mają także specjalne przystawki, które pozwalają odsysać powietrze nie tylko z dołączonych woreczków, ale także z pojemników.

Spoiny zgrzewające

Jeśli zastanawiamy się nad zakupem sprzętu do pakowania próżniowego, warto wziąć pod uwagę jakość i liczbę spoin, które po procesie wyciągania powietrza, odpowiadają za szczelne zamknięcie. Mała ich liczba powoduje, że sprzęt zgrzewa woreczek niedokładnie, przez co łatwo jest zrobić w zgrzewie dziurę i wpuścić ponownie powietrze. Dlatego jeśli listwa nie spełnia swojej funkcji wystarczająco dobrze, warto czasem wykonać podwójny lub potrójny zgrzew, aby mieć pewność, że opakowanie jest szczelnie zamknięte – to szczególnie ważne, jeśli zgrzewamy produkt płynny.

Woreczki na żywność

Oczywiście, aby korzystać z pakowarki próżniowej, należy wyposażyć się w specjalne worki, odpowiednie do szerokości zgrzewarki (średnio 30 cm). Zazwyczaj producent dołącza do urządzenia zestaw woreczków, ale należy mieć na uwadze fakt, że w późniejszym czasie je należy dokupić. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby zużyte woreczki po oczyszczeniu ponownie wykorzystać. Zazwyczaj są one odporne na wysoką temperaturę i można je gotować w wodzie, a nawet używać w piekarniku parowym.

Pakowanie próżniowe a sous-vide

Pakowanie próżniowe jest dziś „na czasie”. Nie tylko za sprawą dłuższego przechowywania żywności, ale również rozpowszechnienia metody wolnego gotowania sous-vide, co po francusku oznacza „w próżni”. Taki rodzaj obróbki pozwala zachować pełnię aromatu potrawy, ponieważ soki, minerały i smak mięsa, ryb czy owoców i warzyw zostaje w produkcie – dzięki woreczkowi nic nie wyparuje, a wszystko zostaje w środku potrawy. Próżniowo zapakowany produkt należy włożyć do garnka z wodą o dość niskiej temperaturze i gotować nawet 4–6 godz. na małym ogniu. Podobnie jest w wypadku piekarników parowych. Do woreczka oprócz świeżego produktu można włożyć zioła czy marynatę, a miękkość, soczystość i wyjątkowy aromat – gwarantowane!

Lodówka i pakowarka próżniowa w jednym

Fot. Sharp

W ofercie producentów sprzętu chłodniczego dostępne są rozwiązania, które ułatwiają próżniowe przechowywanie żywności. Chłodziarkozamrażarkę z wbudowaną pakowarką próżniową ma w swojej ofercie firma Sharp. Mowa tutaj o modelu SJ-F2560EVI-EU. Zastosowane w nim rozwiązania techniczne sprawiają, że żywność dłużej pozostaje świeża, zachowując przy tym niezbędne wartości odżywcze. Dzięki technice pakowania próżniowego, możemy nawet 8-krotnie wydłużyć okres przydatności przechowywanej żywności. Wystarczy umieścić produkt w specjalnej torebce, wsunąć ją do komory i nacisnąć przycisk Start, by rozpocząć proces pakowania próżniowego. Chroniące żywność przed zapachami torebki do można wygodnie przechowywać w lodówce, oszczędzając miejsce na półkach i w szufladach.

Urządzenie pracuje w oparciu o Advanced Cooling System – unikalny system obiegu powietrza, który zwiększa efektywność chłodzenia, ale także utrzymuje optymalne warunki do przechowywania artykułów spożywczych.

Dla wygody użytkowania zastosowano oświetlenie LED, które zostało zaprojektowane tak, aby stopniowo osiągało pełną jasność już po kilku sekundach. Wnętrze chłodziarki skrywa trzy przestronne półki, a także trzy szuflady – jedną dużą, przeznaczoną przede wszystkim do przechowywania mięsa, i dwie mniejsze do przechowywania warzyw i owoców, a także serów czy masła. Kompaktowe i praktyczne półki znajdują się również na drzwiach chłodziarki (z pojemnikiem na jajka włącznie). Komora zamrażarki została podzielona na dwa niezależne obszary, które można przełączać między trybem zamrażarki lub lodówki, a jeden z nich całkowicie wyłączyć, jeśli nie jest potrzebny. Model SJ-F2560EVA-EU oferuje kilka przydatnych funkcji i trybów pracy, m.in. funkcję Q.Drink (do chłodzenia napojów), tryb ekonomiczny, wakacyjny, a także szybkie zamrażanie i szybkie chłodzenie.

Całkowita pojemność nowego urządzenia marki Sharp wynosi 560 l (chłodziarka ma 390 l, a zamrażarka 170 l). Urządzenie charakteryzuje się zdolnością zamrażania 13 kg/24 h. Jest wyjątkowo energooszczędne, zważywszy na jego gabaryty. Pracuje w klasie efektywności energetycznej A++, a roczne zużycie energii nie powinno przekraczać 373 kWh. Model SJ-F2560EVA-EU jest też stosunkowo cichy – zgodnie z etykietą efektywności energetycznej wartość generowanego hałasu wynosi zaledwie 44 dB.

Fot. Sharp

Akcesoria i oznakowania

Fot. Amica

W chłodziarkozamrażarkach producenci stosują dodatkowe akcesoria i rozmaite oznakowania, które mają ułatwić zarządzanie przestrzenią i właściwe przechowywanie żywności. W sprzęcie marki Amica z linii X-type stosowany jest SpaceManagement System, dzięki któremu nic się nie zmarnuje. Na wyposażeniu jest m.in. bambusowa dwustronna deska do wina i serów. Jest to wielofunkcyjny dodatek, który pomaga przechowywać produkty w lodówce i podawać je na stół bez potrzeby przekładania na talerz. Deska ma też inną funkcję – dzięki specjalnym wgłębieniom możemy przechowywać na niej wino i inne napoje. Ciekawym i wygodnym rozwiązaniem w lodówkach marki Amica jest SnackBox – ruchome pudełko z wiekiem, idealne do przechowywania na przykład przekąsek dla dzieci, a w razie potrzeby do wymagających niskiej temperatury leków czy kosmetyków. W zamrażarce również segregowanie produktów staje się prostsze – dzięki kolorowym szufladom: szara przeznaczona jest do mrożonek z owoców i warzyw oraz do lodów, grafitowa – do pierogów, frytek, pizzy i zamrożonego chleba, natomiast czerwona – do mięsa i ryb.

Przechowywanie żywności w lodówce

Szuflady do pakowania próżniowego

Fot. Miele

Innowacyjnych rozwiązań nie brakuje także w sprzęcie do zabudowy. Znajdziemy tu m.in. szuflady do pakowania próżniowego, takie jak np. model EVS 7010 firmy Miele. Ma on 14 cm wysokości i doskonale komponuje się w kuchennej zabudowie z nowymi modelami piekarników tego producenta, należących do Generacji 7000. Dzięki temu urządzeniu możemy zapewnić dłuższą trwałość przechowywanym produktom, a przez to robić zapasy lub też porcjować rozmaite artykuły spożywcze. Szuflada sprawdzi się również do przygotowywania żywności przeznaczonej do gotowania sous vide, ponieważ pakowanie próżniowe pozwala zachować na dłużej zarówno jej smak, jak i składniki odżywcze. Nowa szuflada firmy Miele nie została wyposażona w uchwyt. Zamiast tego zastosowano rozwiązanie Push2Open – żeby ją otworzyć, wystarczy delikatnie nacisnąć jej frontowy panel. Urządzenie obsługujemy z wykorzystaniem eleganckiego i intuicyjnego panelu SensorTouch, który „ujawnia się” po otwarciu szuflady. Użytkownik ma możliwość zastosowania jednego z trzech dostępnych poziomów próżni podczas pakowania, co pozwala dostosować ten parametr do rodzaju pakowanej żywności: owoców, mięsa czy nawet potraw z dużą zawartością cieczy. Wnętrze szuflady doskonale nadaje się do wykorzystania torebki próżniowej o wymiarach do 250 × 35 mm i wysokości 80 mm. Firma Miele oferuje model EVS 7010 w trzech różnych wersjach kolorystycznych – GraphitGrey, BrilantWhite oraz ObsidianBlack.